Bài 27: Soạn bài Con cò – Chế Lan Viên
Bài 28: Soạn bài Viếng lăng Bác I. Đọc, tìm hiểu chung về văn bản
1. Tác giả – tác phẩm
a) Tác giả : Chế Lan Viên (1920 – 1989)
– Là nhà thơ xuất sắc của nền thơ hiện đại Việt Nam.
– Tên khai sinh : Phạm Ngọc Hoan.
– Quê: Quảng Trị, lớn lên ở Bình Định.
– Trước Cách mạng tháng 8 – 1945 là nhà thơ nổi tiếng trong phong trào Thơ mới.
– Nhà th¬ xuất sắc của nền thơ hiện đại Việt Nam, có đóng góp quan trọng cho nền thơ ca dân tộc thế kỷ XX.
– Phong cách nghệ thuật rõ nét độc đáo: suy tưởng, triết lý, đậm chất trí tuệ và tính hiện đại.
– Hình ảnh thơ phong phú đa dạng: kết hợp giữa thực và ảo, được sáng tạo bằng sức mạnh của liên tưởng, tưởng tượng nhiều bất ngê lÝ thó
Được sang tác năm 62 in trong tập Hoa ngày thường chim báo bão 2 . Thể thơ
Bài thơ được viết theo thể tự do, trong đó nhiều câu mang dáng dấp của thơ 8 chữ, thể hiện tình cảm âm điệu một cách linh hoạt, dễ dàng biến đổi.
– Cách cấu tạo các câu thơ dòng thơ gợi âm điệu, tạo âm hưởng của lời ru. Vì vậy, dù không sử dụng thơ lục bát trong câu thơ nhưng tác giả vẫn gợi được âm hưởng lời hát ru. Bài thơ của Chế lan Viên không phải lời hát ru thực sự. Bởi giọng điệu của bài thơ còn là giọng suy ngẫm – có cả yếu tố triết lý. Nó làm bài thơ không cuốn ta vào âm điệu của lời ru êm ái đều đặn mà hướng tâm trí của người đọc vào sự suy ngẫm, phát hiện nhiều hơn.
II. Đọc – hiểu văn bản 1. Ý nghĩa biểu tượng của hình tượng con cò trong bài thơ. a. Hình ảnh con cò đến với tuổi ấu thơ qua những lời ru:
+ Con cò bay lả bay là
Bay từ của phủ bay ra cánh đồng.
+ Con cò bay lả bay là
Bay từ cổng phủ bay về Đồng Đăng
+ “Đông Đăng có phố Kì Lừa
Có nàng Tô Thị có chùa Tam Thanh”.
– Gợi lên vẻ nhịp nhàng thong thả, bình yên của cuộc sống xưa vốn ít biến động.
Câu thơ
“Cò một mình cò phải kiếm lấy ăn
Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ
Con cò đi ăn đêm
Con cò xa tổ
Cò gặp cành mềm
Cò sợ xáo măng”
Liên tưởng đến câu ca dao:
– Con cò mà đi ăn đêm…
… đau lòng cò con.
– Con cò lặn lội bờ sông
Gánh gạo đưa chồng tiếng khóc nỉ non.
– Cái cò đi đón cơn mưa
Tối tăm mù mịt ai đưa cò về.
Lặn lội thân cò khi quãng vắng
– Qua lời ru của mẹ, hình ảnh con cò đến với tâm hồn tuổi thơ một cách vô thức. Đây chính là sự khởi đầu con đường đi vào thế giới tâm hồn con người, , đi vào thế giới của tiếng hát lời ru của ca dao dân ca – điệu hồn dân tộc.
b. Hình ảnh con cò đi vào tiềm thức tuổi thơ trở nên gần gũi theo cùng con người trên mọi chặng đường đời.
– Cánh cò trở thành người bạn đồng hành của con người:
Từ tuổi ấu thơ nằm trong nôi:
Con ngủ yên thì cò cũng ngủ
Cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi
Đến tuổi đến trường:
Mai khôn lớn, con theo cò đi học
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân
Đến lúc trưởng thành:
Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn…
Hình tượng con cò được xây dựng bằng sự liên tưởng, tưởng tượng phong phú mang ý nghĩa biểu trưng về lòng mẹ, sự dìu dắt nâng
đỡ dịu dàng bền bỉ của người mẹ.
2. Từ hình ảnh con cò suy ngẫm và triết lý về ý nghĩa lời ru và lòng mẹ đối với cuộc đời mỗi con người.
Nhà thơ đã khái quát quy luật tình cảm tình mẹ, tình mẫu tử bền vững rộng lớn, sâu sắc.
– Câu thơ đậm âm hưởng của lời ru. Đúc kết ý nghĩa phong phú của hình tượng con cò và vai trò của lời ru.
– Phần cuối những câu thơ như điệp khúc lời ru ngân nga dịu ngọt.
III. Luyện tập:
Phân tích bài thơ Con cò của CLV
Cảm nhận đoạn thơ trong bài Con Cò
Tình mẹ và ý nghĩa lời ru qua bài Con cò
Bài 27: Soạn bài Con cò – Chế Lan Viên