16 Tháng 09, 2019
Nhà thơ Thanh Hải (1930-1980) là một trong những nhà thơ nổi bật của nền thi ca hiện đại Việt Nam. Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ được viết vào năm 1980, khi nhà thơ đang lâm bệnh nặng và nằm trên giường bệnh.
Song cảm hứng của bài thơ Mùa xuân nho nhỏ trong chương trình văn 9 tập 2 lại là cảm hứng lạc quan, yêu đời., Đó cũng là ý nghĩa nhan đề Mùa xuân nho nhỏ mang lại: Mùa xuân là mùa đầu tiên trong bốn mùa tự nhiên, tượng trưng cho sự khởi đầu mới mẻ và tràn đầy niềm tin vào cuộc đời và con người
1, Soạn văn 9 tập 2 bài Mùa xuân nho nhỏ 3 khổ đầu: Cảm xúc trước mùa xuân
Cảm xúc trước thiên nhiên mùa xuân của tác giả được thể hiện ngay từ những dòng thơ đầu tiên
Dấu hiệu mùa xuân thiên nhiên đang đến qua những cụm từ và hình ảnh đặc trưng gắn bó với làng quê Việt Nam: màu tím của bông hoa súng hoặc hoa bèo (hoa lục bình). Màu tím nền nã của bông hoa hòa quyện với sắc xanh trong dìu dịu của dòng sông đã tạo nên một bức tranh mùa xuân dịu dàng và bình an. Để làm được bài soạn văn 9 tập 2 ngắn nhất cho khổ thơ đầu, học sinh cần tập trung phân tích hình ảnh bức tranh mùa xuân hài hòa. Ngoài ra, học sinh có thể phân tích thêm về biện pháp nghệ thuật đảo ngữ khi nhà thơ đã đảo từ mọc lên đầu câu, thể hiện sự bất ngờ, tự nhiên đầy phấn khởi của nhân vật trữ tình.
Khung cảnh mùa xuân không chỉ có sự hòa quyện của màu sắc và hình ảnh mà còn trở nên sinh động khi có sự xuất hiện của tiếng chim:
Hình ảnh chim chiền chiện xuất hiện trong khổ thơ đầu như một dấu hiệu báo xuân về
Từ ơi được tác giả sử dụng và đảo lên đầu là cách gọi chú chim đầy trìu mến và thân thương. Cùng với câu hỏi tu từ, nhân vật trữ tình đã trở nên hòa nhịp cùng với chú chim chiền chiện. Chú chim không chỉ là một loài vật vô tri mà nó chính là sứ giả mùa xuân, đem lại tin vui đến với tác giả.
Trong hai câu thơ này, tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật ẩn dụ chuyển đổi cảm giác vô cùng thành công. Tác giả đã ví tiếng chim chiền chiện thánh thót như những giọt sương mai. Từ thính giác sang thị giác, tiếng chim lảnh lót báo xuân về đã được cụ thể hóa thành vật có thể nhìn được, cầm nắm được. Tiếp sau đó là hành động của nhân vật trữ tình Tôi đưa tay tôi hứng thể hiện sự trân trọng, chắt chiu từng vẻ đẹp dù là bé nhỏ nhất của trời đất. Cảnh vật thiên nhiên trong mùa xuân được hiện lên thật giản đơn, trong trẻo, sinh động với bút pháp chấm phá được tác giả sử dụng trong khổ đầu bài thơ Mùa xuân nho nhỏ
Cảm xúc mùa xuân tiếp theo được miêu tả qua khổ 2 bài thơ Mùa xuân nho nhỏ trong sách Ngữ văn 9 tập 2 là với hình ảnh đất nước trong chiến đấu và lao động. Không chỉ với cảnh vật thiên nhiên, nhà thơ còn hòa cảm xúc ngày xuân với hình ảnh đất nước trong kháng chiến và lao động sản xuất
Hình ảnh “người cầm súng” “lộc giắt đầy trên lưng” gợi nhớ về sự nghiệp đấu tranh ngoan cường của dân tộc và hành trình bảo vệ vun đắp bình yên đất nước như ngày hôm nay. Song song với đó là hình ảnh “người ra đồng”, những người nông dân trong lao động sản xuất.
Trong 4 câu thơ này tác giả đã sử dụng phép lặp Mùa xuân và Lộc, nhằm nhấn mạnh không khí sôi nổi tràn đầy sức sống trong tâm hồn của cả người cầm súng lẫn người ra đồng, hay chính là toàn thể dân tộc. Khi làm bài soạn văn 9 tập 2 siêu ngắn cho bài mùa xuân nho nhỏ, học sinh nên chú ý đến cả phép đối xứng giữa người cầm súng và người ra đồng. Hai hình ảnh sánh đôi gắn liền với nhau cho thấy được sự kết hợp cùng lúc giữa hai nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc và lao động xây dựng kiến thiết đất nước. Cả dân tộc bước vào mùa xuân mới với tinh thần, khí thế khẩn trương, náo nhiệt:
Điệp cụm từ Tất cả như đã nhấn mạnh không khí làm việc của người dân, đồng thời cũng thể hiện được tinh thần tích cực của một đất nước hòa bình. Tiếp sau đó, nhân vật trữ tình nhớ lại lịch sử hào hùng của đất nước bốn ngàn năm với bao thăng trầm để dệt nên những trang sử vàng truyền thống và bất diệt. Trải qua tất cả, đất nước vẫn đang từng ngày hồi sinh.
Trong bài Mùa xuân nho nhỏ sách văn 9 tập 2, tác giả đã so sánh “đất nước như vì sao” – gắn đất nước với một vật thể tinh túy sáng ngời của vũ trụ bao la bất diệt. Hình ảnh so sánh này đã nói lên vẻ đẹp tiềm ẩn của đất nước – tuy bé nhỏ mà quật cường với truyền thống dựng và giữ nước. Không chỉ thế, đất nước còn đẹp từ những điều giản dị nhỏ bé trong lối sống, phong tục tập quán.
Cụm từ Cứ đi lên thể hiện thái độ kiêu hãnh, hiên ngang. Đất nước vẫn đang bền bỉ tiến lên trên con đường xây dựng một xã hội ấm no, giàu mạnh, văn minh. Sự tự hào, niềm tin vào sự phát triển của đất nước đã được nhà thơ thể hiện tập trung ở khổ thơ này.
2, Soạn văn 9 tập 2 bài Mùa xuân nho nhỏ khổ 4 -5: Ước nguyện hóa thân để dâng hiến cho cuộc đời
Tác giả tự nhận mình là một mùa xuân nho nhỏ lặng lẽ dâng hiến cho cuộc đời tất cả vẻ đẹp mà mình có được. Điệp từ Dù là thể hiện khao khát cháy bỏng, mãnh liệt mà bền bỉ của tác giả về ước muốn được dâng hiến cho đời. Không phải chỉ ở những năm tháng tuổi hai mươi, năm tháng thanh xuân tươi đẹp nhất của con người. Mà ngay cả khi tóc đã bạc, tuổi đã cao, nhân vật trữ tình vẫn vẫn vẹn nguyên trái tim yêu đời, yêu cuộc sống và ước nguyện dâng hiến. Từ sự yêu đời, yêu người, nhận thấy được cuộc sống này quá đáng yêu và còn biết bao điều đáng sống, nhà thơ đã không chần chừ mà muốn mình được hóa thân thành con chim, cành hoa, nốt nhạc trầm, những thứ tuy nhỏ bé, giản đơn nhưng điểm tô cho đời.
Ước nguyện của nhân vật trữ tình là được hóa thân thành bông hoa, chú chim bé nhỏ nhưng đóng góp thêm sắc màu cho cuộc đời
Lời giải vở bài tập ngữ văn 9 tập 2 phần biện pháp nghệ thuật tu từ nổi bật trong khổ thơ trên như sau:
Thứ nhất, điệp từ được nhân vật trữ tình sử dụng trong khổ thơ này là các cụm Ta làm, Ta nhập,.. được lặp lại và đảo lên đầu câu thơ càng nhấn mạnh hơn lòng nhiệt thành muốn được hóa thân, dâng hiến cho đời.
Thứ hai, hình ảnh và tiếng chim hót xuất hiện ngay từ khổ đầu và giờ được lặp lại ở khổ 4, khổ 5 đã thể hiện sự đăng đối về mặt hình ảnh. Đồng thời, khẳng định ước nguyện bền chặt của tác giả.
Như từ phần nhan đề đã nói, mùa xuân luôn tượng trưng cho những điều tốt đẹp. Nhà thơ mong nguyện và tự nhận mình là mùa xuân, song lại chỉ là một mùa xuân nho nhỏ, là nốt nhạc, nhưng lại chỉ là một nốt trầm xao xuyến. Đó là ý thức về cái tôi nhỏ bé, vai trò và vị trí cá nhân trong cái ta rộng lớn. Quay lại với hoàn cảnh đang lâm bệnh nặng và chỉ một tháng sau là nhà thơ qua đời, ta mới thấy được lời ca trên thật có ý nghĩa và đáng quý trọng biết nhường nào
3, Soạn văn 9 tập 2 bài Mùa xuân nho nhỏ khổ cuối: Lời ngợi ca quê hương đất nước
Nhịp phách tiền đất Huế…
Điệu Nam ai, Nam bình là những điệu đặc trưng của nhã nhạc cung đình Huế
Khổ cuối là lời ngợi ca quê hương đất nước thông qua làn điệu dân ca xứ Huế. Trong cảm xúc mùa xuân, đất trời giao hòa làm nên sự tươi mới, đẹp xanh non, nhà thơ Thanh Hải đã cất lên câu hát của làn điệu quê hương Nam ai, Nam bình thật xúc động và thân thương. Đó là tiếng lòng ấm áp, gắn bó của một người con sinh ra ở xứ Huế. Từ khúc hát quê đó mà những giá trị văn hóa truyền thống được khơi gợi. Là sự gợi nhắc về tình nghĩa thủy chung son sắt. Là niềm tự hào, yêu mến những giá trị văn hóa tinh thần của dân tộc.
Khúc hát cuối bài là lời gửi gắm ân tình vẹn tròn của tác giả dành cho xứ Huế nói riêng và cho non sông đất nước nói chung. “Nhịp phách tiền đất Huế” vang lên như một dư âm bất hủ của tình người, của niềm yêu đời, yêu người. Nó như một lời khép lại trọn vẹn tất cả những cung bậc cảm xúc của tác giả được gửi gắm trong suốt bài thơ Mùa xuân nho nhỏ trong chương trình văn 9 tập 2, và cũng chính là nét bút cuối cùng của cuộc đời mình.