Blogvanhoc.net – Hướng dẫn soạn bài Đồng chí của nhà thơ Chính Hữu trong ngữ văn lớp 9.
Bài Làm
Câu 1 : Dòng thơ thứ bảy của bài thơ có gì đặc biệt? Mạch cảm xúc và suy nghĩ của bài thơ được triển khai như thế nào trước và sau dòng thơ đó.
Trả lời:
Dòng thơ thứ 7 rất đặc biệt, vì cả câu thơ có hai chữ ” đồng chí” và một dấu chấm than. Có thể nói đây là câu thơ mang nhãn tự của bài thơ, về cấu trúc nó như một kết tinh của tình cảm đồng đội, thốt lên trong sự nghẹn ngào cảm động. Lại giống như lời khẳng định, tựa như cái bắt tay thân thiết giữa con người với con người.
Câu thơ là cầu nối của hai đoạn thơ. Với đoạn đầu là cơ sở gắn kết tình đồng chí son sắt, đoạn sau từ câu thơ ” đồng chí” ấy là sự biểu hiện cụ thể của tình đồng chí.
Câu 2: Sáu dòng đầu của bài thơ nói về cơ sở hình thành nên tình đồng chí của những người lính cách mạng. Cơ sở ấy là gì.
Trả lời:
Cơ sở tình đồng chí của những người lính cách mạng bắt nguồn từ những điều giản đơn nhất:
Họ xuất thân từ các miền quê khác nhau, có cảnh ngộ nghèo khó, nhưng cùng chung trí hướng, lí tưởng, chiến đấu hết mình vì tổ quốc thân yêu. Mỗi người một cảnh ngộ khác nhau, người đến từ vùng biển với nước mặn, đồng chua. Người đến từ vùng quê nghèo. Đều xuất thân từ giai cấp nông dân , họ đến với nhau bằng cái chung đó là lòng yêu nước và ý chí căm thù giặc.
” Quê hương anh nước mặn đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá
Anh với tôi đôi người xa lạ
Tự phương trời chẳng hẹn quên nhau”.
Từ cái chung của lí tưởng, họ đã trở thành đồng chí của mình tự lúc nào không hay, nó nảy sinh từ cuộc chiến đấu gian khổ, đã có lúc ” súng bên súng đầu sát bên đầu”, tình ” đồng chí” còn là sự sẻ chia khó khăn, gian khổ, cùng đắp chung chăn khi trời gió lạnh. Đó là tình tri kỉ của những người bạn trí cốt bên nhau để rồi kết tinh thành tình đồng chí thiêng liêng.
” Súng bên súng, đầu sát bên đầu
Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ”.
Câu 3: Hãy tìm trong bài thơ những chi tiết, hình ảnh biểu hiện tình đồng chí, đồng đội làm nên sức mạnh tinh thần của những người lính cách mạng. Phân tích ý nghĩa, giá trị của những chi tiết, hình ảnh đó.
Hình ảnh tình đồng chí, đồng đội gắn bó keo sơn với nhau của những người lính cách mạng.
“Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ”. Trong hoàn cảnh khắc nghiệt mà thiếu thốn, người lính đã cùng nhau đắp chiếc chăn ấm để chia sẻ hơi ấm, tình thương của tình đồng chí san sẻ. Họ sống với nhau như người thân trong gia đình, tình cảm ấy thật sự không thể thốt lên bằng lời.
Các câu thơ tiếp theo là biểu hiện cụ thể và cảm động của tình đồng chí.
” Ruộng nơi anh gửi bạn thân cày
Gian nhà không mặc kệ gió lung lay
Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính”.
Họ đồng cảm, sẻ chia những nỗi niềm và tâm tư cùng nhau, sự thiếu thốn của cuộc đời người lính, đó là chiếc áo rách vai, cùng chia sẻ cho nhau những mảnh vá. Có những lúc đôi chân không giày ướt lạnh vì mưa gió, họ thương nhau chỉ cần nắm bàn tay sẻ chia mà cùng nhau đi qua bão giông. Đặc biệt là họ còn phải chịu đựng những cơn sốt rét rừng độc hại, làm sức khỏe như yếu dần đi.
” Tôi với anh biết từng cơn ớn lạnh
Sốt run người vầng trán đẫm mồ hôi
Áo anh rách vai quần tôi có vài mảnh vá
Miệng cười buốt giá chân không giày
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay”.
Những câu thơ đã gợi cho em suy nghĩ sâu xa và thấu hiểu hơn về cuộc sống chiến đấu của người lính. Đoạn cuối bài thơ tác giả Chính Hữu đã sử dụng bút pháp lãng mạn và bút pháp hiện thực để tái hiện một bức tranh chiến đấu của người lính trong thời kì kháng chiến chống Pháp, một cảnh đêm rừng hoang sương muối, với 3 hình ảnh sáng nổi bật lên hình tượng của bài thơ đó là ngưòi lính- trăng – đầu súng.
Những người lính họ không chỉ phải chống giặc ban ngày mà họ còn phải chiến đấu cả về ban đêm trong 1 hoàn cảnh vô cùng khắc nghiệt, với rừng sâu, sương muối buốt lạnh. Họ đứng cùng nhau, tay ôm cây súng với ánh mắt kiên cường đứng chờ giặc tới chiến đấu.
Hình ảnh ” đầu súng” là hình ảnh tượng trưng cho cuộc chiến tranh ác liệt, đau thương. Còn hình ảnh ” trăng treo” có hai biểu tượng, nghĩa đen nó là hình ảnh biểu tượng cho cái đẹp thiên nhiên, còn về nghĩa bóng nó chính là vẻ đẹp tâm hồn của người lính trong thời kì kháng chiến chống Pháp. Sở dĩ tác giả đặt hai hình ảnh này vào trong thơ cuối vì muốn khẳng định mặc dù thời cuộc bắt buộc những người lính phải cầm trên tay cây súng, phải chiến đấu với kẻ thù xâm lược nhưng trong họ luôn có 1 tâm hồn đẹp, tình đồng chí đồng đội son sắt yêu thương nhau và ước muốn hòa bình.
Câu 5: Theo em, vì sao tác giả lại đặt tên cho bài thơ về tình đồng đội của những người lính là tình Đồng chí.?
Bài thơ Đồng chí không chỉ viết về những người bạn, đồng đội mà còn thể hiện các anh có cùng chung lí tưởng, chung lòng yêu nước, chung nhiệm vụ giải phóng dân tộc. Tình đồng chí còn là chỗ dựa tinh thần để người lính vượt qua tất cả những gian nan, khó khăn trong cuộc chiến đấu.
Câu 6: Qua bài thơ này, em có cảm nhận gì về anh bộ đội thời kháng chiến chống Pháp?
Qua bài thơ, em có cảm nhận về người lính cụ Hồ trong thời kháng chiến chống Pháp. Họ xuất thân từ nhiều tầng lớp khác nhau trong xã hội, nhưng trong họ luôn có sự kiên cường, dũng cảm đối mặt với kẻ thù. Dù trong môi trường chiến đấu gian nan, khắc nghiệt nhất song họ vẫn toát lên được vẻ đẹp tâm hồn, ước muốn hòa bình. Và đặc biệt trong họ luôn có tình đồng chí, đồng đội yêu thương nhau, chia sẻ mọi điều trong cuộc chiến trường kì và khắc nghiệt.